რატომ უწოდა სტალინმა საკუთარ თავს სტალინი?

24 სექტემბერი 2021 Shadow

იოსებ ჯუღაშვილი, რომელსაც ოჯახი მღვდლობისთვის ამზადებდა, 15 წლის ასაკში გაეცნო მარქსიზმს, შეუერთდა იატაკქვეშა რევოლუციურ ჯგუფებს და დაიწყო სრულიად განსხვავებული ცხოვრება. მას შემდეგ, ჯუღაშვილმა დაიწყო საკუთარი თავისთვის "სახელების" გამოგონება. წლების შემდეგ, არჩევანი შეაჩერა ყველაზე წარმატებულზე - სტალინზე. ის მსოფლიოში ფსევდონიმით უფრო ცნობილია, ვიდრე ნამდვილი სახელით. როგორ მოხდა, რომ ჯუღაშვილი გახდა სტალინი და რას ნიშნავს ეს გამოგონილი გვარი?

ტრადიცია

რუსეთში ფსევდონიმები გავრცელებული იყო, განსაკუთრებით ინტელიგენციასა და რევოლუციონერებს შორის - ყველა პარტიის წევრს და მარქსისტს იატაკქვეშეთიდან ჰქონდა რამდენიმე, რაც შესაძლებელს ხდიდა პოლიციის დაბნევას (მაგალითად, ლენინს ჰქონდა ასობით მეტსახელი). უფრო მეტიც, ჩვეულება იყო ფსევდონიმების ჩამოყალიბება ყველაზე ხშირად გამოყენებული რუსული სახელებიდან. ”ეს იყო მარტივი, ყოველგვარი ინტელექტუალური პრეტენზიულობის გარეშე, გასაგები ნებისმიერი მშრომელისთვის და, რაც მთავარია, ყველა ჰგავდა ნამდვილ სახელს”, - აღნიშნავს ისტორიკოსი უილიამ პოხლებკინი თავის წიგნში “დიდი ფსევდონიმი”.

მაგალითად, პარტიის IV ყრილობაზე რეგისტრაციისთვის ჯუღაშვილმა აირჩია ფსევდონიმი ივანოვიჩი (სახელ ივანეს მიხედვით). მსგავსი წარმოშობისაა ვლადიმერ ულიანოვის ფსევდონიმი - ლენინი (ლენა). პარტიის იმ წევრებმაც კი, რომელთა ნამდვილი გვარები წარმოიშვა რუსული სახელიდან, ასევე აიღეს ფსევდონიმები - განსხვავებული სახელისგან.

სტალინი რევოლუციონერთა კამპანიაში 1915 წელს

ალბათ მეორე ძლიერი ტრადიცია იყო "ზოოლოგიური" ფსევდონიმების გამოყენება - ცხოველების, ფრინველებისა და თევზის ჯიშებიდან. ისინი აირჩიეს იმ ადამიანებმა, რომელთაც სურდათ როგორმე აეხსნათ თავიანთი ნათელი პიროვნება ყალბი სახელით. და ბოლოს, კავკასიის ხალხი - ქართველები, სომხები, აზერბაიჯანელები - ერთმანეთისგან განცალკევებულები იყვნენ. ისინი საკმაოდ ხშირად უგულებელყოფდნენ შეთქმულ წესებს, ირჩევდნენ ფსევდონიმებს კავკასიური "ელფერით". კობა - ეს არის ის, რასაც ჯუღაშვილი ყველაზე ხშირად ეძახდა საკუთარ თავს პარტიაში 1917 წლამდე. ეს იყო მისი ყველაზე ცნობილი ფსევდონიმი სტალინის შემდეგ.

კობა

საქართველოსთვის სახელი კობა ძალიან სიმბოლურია. სტალინის უცხოელი ბიოგრაფების რიგებში არსებობს მოსაზრება, რომ მან ისესხა ქართველი კლასიკოსის ალექსანდრე ყაზბეგის ერთ-ერთი რომანის  "მამის მკვლელი"-ს გმირის სახელი. მასში უშიშარი კობა მთის გლეხებთან ერთად იბრძოდა თავისი სამშობლოს დამოუკიდებლობისათვის. ეს სურათი ალბათ ახლოს იყო ახალგაზრდა სტალინთან, მაგრამ უნდა გავითვალისწინოთ, რომ თავად ყაზბეგს ჰქონდა მეორე სახელი - კობა.

კობა - ეს არის სპარსეთის შაჰის კავადის სახელის ქართული ეკვივალენტი, რომელმაც დაიპყრო აღმოსავლეთ საქართველო V საუკუნის ბოლოს და თბილისი თავის დედაქალაქად აქცია. სწორედ ამ ისტორიულმა პროტოტიპმა, როგორც პოლიტიკურმა ფიგურამ და სახელმწიფო მოღვაწემ, მოახდინა ჯუღაშვილზე შთაბეჭდილება. მათი ბიოგრაფიებიც კი საოცრად მსგავსი იყო.

კობა - სპარსეთის შაჰის კავადის სახელის ქართული ექვივალენტი

თუმცა, უკვე 1911 წელს, აუცილებელი გახდა ძირითადი ფსევდონიმის შეცვლა - ამას მოითხოვა ისტორიული გარემოებები. ფაქტია, რომ ჯუღაშვილის საქმიანობა ამიერკავკასიის რეგიონის საზღვრებს გასცდა, მისი ამბიციები, ისევე როგორც რუსულ პარტიულ ორგანიზაციებთან კავშირები გაიზარდა და კობა, როგორც ფსევდონიმი, მოსახერხებელი იყო მხოლოდ კავკასიაში. განსხვავებული ენობრივი და კულტურული გარემო განსხვავებულ მოპყრობას მოითხოვდა. პირველად მან ხელი მოაწერა ფსევდონიმ სტალინს 1913 წლის იანვარში, ნაშრომით "მარქსიზმი და ეროვნული საკითხი".

საიდან გაჩნდა ფსევდონიმი სტალინი?

დიდი ხნის განმავლობაში, ამ კითხვაზე პასუხი არ იყო ცნობილი. სტალინის სიცოცხლეში ყველაფერი, რაც მის ბიოგრაფიას უკავშირდება, არ შეიძლება, ყოფილიყო განხილვის, კვლევის ან ჰიპოთეზის საგანი რომელიმე ისტორიკოსის მხრიდან. მარქსიზმ-ლენინიზმის ინსტიტუტი, რომელშიც შედიოდა იოსებ სტალინის ფონდი  მასალების განსაკუთრებით კლასიფიცირებული შენახვით, ჩართული იყო ყველაფერში, რაც ეხებოდა "ხალხთა ლიდერს". სინამდვილეში, სანამ სტალინი ცოცხალი იყო, ამ მასალებზე არანაირი კვლევა არ ჩატარებულა. მისი გარდაცვალების შემდეგაც კი, დიდი ხნის განმავლობაში, კვლევები არ განახლებულა სტალინის პიროვნების კულტის დაგმობის გამო.

მიუხედავად ამისა, რევოლუციის შემდეგ, 1920 -იანი წლების დასაწყისში, ფართოდ იყო გავრცელებული პარტიული აზრი, რომ "სტალინი" იყო რუსული შესატყვისი მისი გვარის  ქართული ფესვისა - "ჯუღა", რაც, სავარაუდოდ, ასევე ნიშნავდა "ფოლადს". ეს ვერსია არაერთხელ იყო ნახსენები სტალინის ამა თუ იმ ბიოგრაფიაში და ფსევდონიმის წარმოშობის საკითხი "მოხსნილად" ითვლებოდა.

 სტალინის ნამდვილ გვარს არანაირი კავშირი არ აქვს ფსევდონიმის წარმოშობასთან

მაგრამ ეს ყველაფერი გამოგონილი აღმოჩნდა, უფრო სწორად, ბანალური (და მცდარი) მოსაზრება, მათ შორის ქართველთა შორის. 1990 წელს კიტა ბუაჩიძემ, ქართველმა მწერალმა-დრამატურგმა და სტალინის საკონცენტრაციო ბანაკების ყოფილმა პატიმარმა, ამასთან დაკავშირებით დაწერა: „ჯუღა საერთოდ არ ნიშნავს„ ფოლადს “. "ჯუღა" არის  უძველესი წარმართული ქართული სიტყვა სპარსული კონოტაციით, ალბათ, გავრცელებული საქართველოში ირანის მმართველობის პერიოდში და ის უბრალოდ სახელია, რომლის მნიშვნელობა, მრავალი სახელის მსგავსად, არ არის თარგმნილი. სახელი ჰგავს სახელს, ისევე როგორც რუსი ივანე. ამრიგად, ჯუღაშვილი ნიშნავს უბრალოდ "ჯუღას შვილს" და სხვა არაფერს".

გამოდის, რომ სტალინის ნამდვილ გვარს არანაირი კავშირი არ აქვს ფსევდონიმის წარმოშობასთან. როდესაც ეს აშკარა გახდა, დაიწყო სხვადასხვა ვერსიის გაჩენა. მათ შორის იყო ის ამბავიც, რომ სტალინმა მიიღო ფსევდონიმი მისი თანაპარტიელის და საყვარლის ლუდმილა სტალის გვარზე დაყრდნობით. სხვა ვერსიით, ჯუღაშვილმა აირჩია ლენინის თანაჟღერადი მეტსახელი.

მაგრამ ყველაზე საინტერესო ჰიპოთეზა წამოაყენა ისტორიკოსმა უილიამ პოხლებკინმა, რომელმაც თავისი კვლევითი სამუშაოების დიდი ნაწილი ამას მიუძღვნა. მისი აზრით, ლიბერალი ჟურნალისტის, ევგენი სტეფანოვიჩ სტალინსკის, პერიოდიკის ერთ-ერთი გამოჩენილი რუსი გამომცემლის და "ვეფხისტყაოსნის" მთარგმნელის, გვარი იქცა ფსევდონიმის პროტოტიპად. სტალინს ძალიან უყვარდა "ვეფხისტყაოსანი" და აღფრთოვანებული იყო შოთა რუსთაველის შემოქმედებით (მისი 750 წლის იუბილე 1937 წელს გრანდიოზულად აღინიშნა მოსკოვის დიდ თეატრში). მაგრამ რატომღაც სტალინმა ასევე ბრძანა, დაემალათ სტალინსკის თარგმანი - ერთ-ერთი საუკეთესო პუბლიკაცია. 1889 წლის მრავალენოვანი გამოცემა სტალინსკის თარგმანით, გააქრეს გამოფენებიდან, ბიბლიოგრაფიული აღწერილობებიდან და აღარ ახსენებდნენ ლიტერატურულ სტატიებში. ისტორიკოსი ასკვნის: "სტალინი, როდესაც მან ბრძანა 1889 წლის გამოცემის დამალვა, პირველ რიგში შეშფოთებული იყო, რომ მისი ფსევდონიმის არჩევის "საიდუმლო" არ გამჟღავნებულიყო." ამრიგად, "რუსული" ფსევდონიმიც კი მჭიდროდ იყო დაკავშირებული საქართველოსთან და ჯუღაშვილის ახალგაზრდობის მოგონებებთან.

წყარო: ru.rbth.com